Een parsec is een afstandseenheid die door astronomen vaak wordt gebruikt als alternatief voor het lichtjaar, net zoals kilometers als alternatief voor mijlen kunnen worden gebruikt. Van sci-fi-franchises zoals “Star Wars” is bekend dat ze het woord “parsec” misbruiken en het ten onrechte beschrijven als een maat voor tijd of snelheid.
In feite is één parsec ongeveer 3,26 lichtjaar, of bijna 19 biljoen mijl (31 biljoen km), volgens het California Institute of technology (opent in nieuw tabblad) (Caltech).
De term parsec is een combinatie van “parallax” en “boogseconde”, die is afgeleid van het gebruik van triangulatie bij het meten van de afstand tussen twee sterren.
Verwant: Geluiden in de ruimte: welke geluiden maken planeten?
Boogseconden en het parallex-effect
astronomen gebruik boogseconden om zeer kleine hoeken te meten, waarbij 3.600 seconden een graad vormen, net zoals er 3.600 seconden in een uur zitten. Deze kleine hoeken helpen astronomen grote afstanden te meten met behulp van iets dat het parallax-effect wordt genoemd.
Als je een potlood op armlengte omhoog houdt en afwisselend je linker- en rechteroog sluit, zul je merken dat het potlood naar links en rechts lijkt te bewegen ten opzichte van verder weg gelegen objecten, zelfs als je het perfect stilhoudt.
Dat is het parallax-effect, en het gebeurt omdat de hoekrichting van het potlood iets anders is wanneer het wordt gezien door je linker- en rechteroog. Als je dat hoekverschil zou kunnen meten, dan kun je door de afstand tussen je ogen te kennen de afstand tot het potlood berekenen.
Met hetzelfde principe kunnen astronomen de afstand tot nabije sterren meten. Ze maken een foto van een stukje lucht met daarin de ster waarin ze geïnteresseerd zijn en andere, verder weg gelegen objecten zoals sterrenstelsels.
Zes maanden later, wanneer de aarde aan de andere kant van de zon staat, nemen ze volgens de NASA nog een foto van hetzelfde stukje lucht. De ster lijkt over een kleine hoekafstand te zijn verplaatst ten opzichte van de achtergrondobjecten. Door die hoek te meten en vervolgens te halveren (omdat we twee gelijke en tegengestelde offsets hebben ten opzichte van de zon) krijgen we de parallax van de ster.
Dus daar komt de parsec vandaan: het is de hypothetische afstand waarop een ster een parallax van precies één seconde zou vertonen. In feite zijn echte stellaire parallaxen kleiner dan dat, wat betekent dat hun afstanden altijd groter zijn dan een parsec.
Parsec versus lichtjaar
Hoe logisch de definitie van een parsec ook is, het zal voor de meeste mensen nog steeds als onnodig ingewikkeld overkomen. Daarentegen is de lichtjaar is veel gemakkelijker te begrijpen. Het is gewoon de afstand die licht in een jaar aflegt, en het is al sinds 1838 in gebruik.
Het lichtjaar heeft zelfs een bruikbaarheid die verder gaat dan alleen meten, omdat het ons vertelt dat wanneer we een object op X lichtjaar afstand waarnemen, we zien alsof het X jaar geleden was. Dus waarom zou iemand in plaats daarvan parsecs willen gebruiken?
Het antwoord lijkt te zijn dat, toen astronomen voor het eerst sterrenafstanden begonnen te meten met behulp van de parallax-methode, ze hun resultaten gewoon presenteerden in termen van “een parallax van X seconden” in plaats van om te rekenen naar lichtjaren.
Toen, rond 1913, kwam Herbert Hall Turner op het idee om dit in te korten tot parsec – en de naam bleef hangen, zelfs toen andere, niet-parallax-gebaseerde, methoden voor het meten van stellaire afstand werden ontwikkeld. Vandaag, de Internationale Astronomische Unie (opent in nieuw tabblad) beveelt het gebruik van parsecs over lichtjaren aan in wetenschappelijke artikelen, hoewel de laatste nog steeds heel gebruikelijk is in populair gebruik.
Aanvullende bronnen
De Royal Astronomical Society (opent in nieuw tabblad) heeft informatie en artikelen op haar site met betrekking tot parsecs. De Internationale Astronomische Unie (opent in nieuw tabblad) bevat eveneens een schat aan materiaal over het onderwerp.
Bibliografie
#Wat #een #parsec #Definitie #berekening